LA FRENTE IBILBIDEA. ESPINOSA DE LOS MONTEROS-EKO LAS MACHORRAS-EN.

CASTELLANO

Las Machorras-etan hasten den Ibilbide zirkularra daukagu. Trueba ibairen bidea igo, Las Crespas-en mendi-adarrak zeharkatu eta Río Seco ibarratik itzultzen da.

Ibilbidearen hasiera  beste deskribapen batean azaldu nuen La senda de Valdescaño-arekin bat dator (esteka ikusi). Las Machorras-etatik abiatu ginen. Auzoaren erdian dagoen aritz handi baten atzean Trueba ibaiaren gaineko zubira eraman gintuen  asfaltozko pista bat hartu genuen. Zubían jadanik ibilbide osoan  lagundu gintuzten marra zuriak eta urdinak  agertu ziren. MIM norabidearekin ibaiaren bidea jarraitu genuen Berolunchu auzotik eta Los Pilangreros deritzeten putzuetatik pasatuz. Lehen zubitik kilometro batera bigarrena aurkitu genuen, baina ez genuen zeharkatu. Segitu, IIM norabidearekin, borda batzuetaraino heldu arte, bertan bidezidorra zementozko bihurtzen da. Mendebalderantz zuzendu ginen hirugarren zubira ailegatzeko. Zubia pasatu baino lehen La Frente Ibilbidea erakusten  duen  seinal zutoi bat aurkitu genuen. Bertan La senda de Valdescaño  utzi genuen.

Orain hegoekialderantz aldatu ginen eta El Cuadradal auzoko belardien eta borden artean Lunadarako errepidera heldu ginen. Ibilbideak Las Crespas mendiaren adarren zeharkaldia hasten du, Rio Seco Ibarrera pasatzeko. Lunadarako errepidearen beste aldean mendebalderantz igotzen den pista bat hartu 1000 metroko kotara ailegatu arte. Gero, pistak, hegoalderantz, zigzag zabala marrazten du Lalar menditik gertu, astoak hazten dituzten bordeetatik pasatu eta pagadian sartzen da. Hegoaldeko norabidea galdu gabe igo ginen pagadian barruan eta  Rio Seco Ibarra ibiltzen duen errepidera atera ginen. Las Crespasko beste isurialdean dagoeneko geunden. Errepidetik jarraitu genuen (300 m) hegoekialderantz eraman gintuen seinal zutoi bat aurkitu arte. Orain, belardien artean, 200 m ibili ginen. Berriro norabideaz aldatu, hegomendebalderantz, beste zigzag bat borden artean marraztu genuen eta errepidera berriro atera, behin honetan 50 metroko zati txikia. Ibilbideak ekialderantz jo zuen Río Seco-raino jaisteko beste pagadi zoragarri bat zeharkatzen genuen bitartean. Zati honetan Las Crespas eta haize errotak dira nagusiak.

Ibaia zeharkatu bezain pronto,  bere eskuineko aldetik, ibaiekiko paralelo ibili ginen. Basoaren barruan iparekialderantz zuzendu ginen Las machorras-etara eramen gintuen pista zabal bat agertu arte.

IBILBIDEAREN ARGAZKIAK

GPSRAKO TRACK

DIENTE DE BATANES ETA BRAZATO, BRAMATUERO ETA BACHIMAÑA URTEGIETAKO AINTZIRA-ARROETAN ZEHAR GOIKO BIDEA.

CASTELLANO

Brazato, Bramatuero eta Bachimaña urtegietako aintzira-arroetan zehar goiko bidea, hegoekialdeko Diente de Batanes igoz. 18 Kilometrotako ibilbidea  eta 1500 metrotako tartea.

La Casa de Piedra-tik atera ginen, Baños de Panticosan. Turismoko guneko eraikinen artean lehengo urratsak ibili ginen, lehen Caldares erreka (H) zeharkatu genuen  eta gero (HE) jarraitu metro batzuk gehiago Brazato errakaren ondoan zeharkatu arte. Orduan igoera hasi genuen (IE) Baños de Panticosatik, pixkanaka pixkanaka, hurbilduz. Lehen momentuan ibilbidea GR11-ari egokitzen zaio, baina berehala uzten du. Zigzag motz eta azkar batez Baños-en eraiki batera heldu ginen eta hegoekialderako norabidearekin dagoeneko sartu ginen Brazato amildegian pinudi batean zehar. (Argibide bat: Gure zigzag Ibon Inferior de Brazato-ra zuzentzen den GR-11-arena ez da,  eskuinagotik doan beste ibilbide bat baizik). Igotzen ginen bitartean gure bizkarrean (I) Arlas, Argualas eta Garmonegro-ren gainean egunsentiari eta gure aurrean (H) Foratura-ri argazkiak atera ahal genizkion.

Brazato amildegia igo genuen (HE), errekaren ondoan, bere eskuineko aldetik. Erreka oinutsik zeharkatu genuen ur gainezka zetorren eta. Basoa desagertzen joan ahala granitozko harrietak agertu ibilbide amaitu arte. Mugarriez ondo seinaltuta izan arren galtzea oso erreza da.  2300 metroko kotaren pixka bat gainetik kokatu ginenean, gure ezkerrera, ikus genezaken Ibon Bajo de Brazato (2,10h). Gure gainean (HE) Sarrato/Tablatoren eta Brazatoren tontorrak tentetzen ziren. Iparralderantz begiratuz lehen aldiz "Dientes de Batanes" ikusi genuen. Bertan norabideaz aldatu ginen (EIE)Brazato urtegira ailegatu arte (2427 m) (2,45h). Bere ezkerrako aldea ibili ginen, burdinezko zubitik urtegiaren buruaren gainean pasatu ginen non Collarada, Pala de IP eta Peña Eskarra fotografiatu ahal genituen. Punta del Puerto-puska uretan islatzen zen.

Jarraitu genuen Brazato mendaterantz (IE) GR11-arekin lotuz eta Ibones altos de Brazatoren gainetik pasatuz (3,20h). Brazato mendatera heldu gabe desbideratu ginen ipar mendebalderantz Los Picos de Labaza mendilepora eraman gintuen harrieta igotzeko (2632 m) (4,05h). Mendilepotik jaitsi ginen (I), Serrato eta Labaza aintziren gainean kokatu eta norabidea mantendu Xuans mendilepora heldu arte (2763 m) (5,30h). Ezkerrera Xuans mendia altxatzen da, iparralderantz Serrarto mendia eta eskuinera Los Dientes de Batanes-en mendebaldeko isurialdea. "Los Dientes de Batanes" hiru dira: Iparmendebaldekoa (2877 m) erdikoa (2899m) eta hegoekialdekoa (2910m). Azkena eta altuena gure helburua da.

Mendilepotik "Los Dientes de Batanes"-en ekialdeko isualdera pasatu ginen hegalderako norabidearekin hiruetatik altuenara eta hurrunenara zuzendu ginen. Puska honen hegoaldeko mendilepora heldu ginen eta bertan tontorrera eraman gintuen trepada hasi genuen. Trepadak IIºko urrats bat (PD) dauka eta I+ºko beste bat . Gailurretik ibili berria geneukan urtegietako aintzira-arroaren ikuspegia ikaragarria zen. Marcadou, Gran Facha, Badet, Arlas, Argualas eta Garmonegro nabarimenak ziren ere.

Jaitsi ginen rapel batez IIºko urratsa ekiditzeko. Bramatuero alto urtegira zuzendu ginen (2520 m) (8,30h) Badet, Picos de Arratille eta Vignemal-aren ikuspegi ederrak ikusten. Urtegiaren buruan norabideaz aldatu ginen berriro (M) Bramatuero bajo urtegira jaisteko (2320m) (9,30h) eta pixka bat beranduago berriro norabiadeaz aldatu Bachimaña alto urtegira ailegatzeko Bachimaña aterpe zaharratik oso gertu. Honaino marra zuriak eta beltzak jarraituz jaitsi ginen. Marrek jaitsiera hasi genuenetik  lagundu gintuzten, baina Bachimacha alto urtegia pasatzeko ezkerreko aldea hartu genuen, ohiko bidearen kontrakoa. Ezkerreko aldea mugarriez markaturik dago eta kontu handiz ibili behar da urtegira ez erortzeko. Bi tokietan kablezko eskubandak daude eta destreperen bat igin behar da. Behin urtegiaren buruan afaldu eta lo egin Bachimaña aterpe berrian (11,30h) (2192 m).

Urrengo egunean GR11-ri eta Caldarés ibaiari jarraituz (H) Baños de Panticosa-ra jaitsi ginen, gure abiapuntura.

IBILBIDEAREN ARGAZKIAK

GPSRAKO TRACK

ESCARRA AMILDEGIAREN TONTORRAK.

CASTELLANO

Escarrillatik (1150 m) Tena arana igotzen duen errepidea jarraitu genuen, Escarra ibaiaren gaineko zubia zeharkatuz. Tunelaren ahoan errepide zaharra hartu genuen eta berehala PR baten sienaleak aurkitu genituen. Basoan sartzen den, Tunel gainetik pasatzen den eta Las Grampas-en erortzeen azpian zigzag-ean igotzen duen bitartean Escarra ibairen gainean altitudea irabazten duen bidetik marra zuriak eta horiak doazen. Tarte malkartsu eta, noizbehinka, arriskutsutik ateratzean Bastzo bat zeharkatzen da eta gurutze batera heltzen da (1600 m) (1h) PR HU-91-ri buruz kartelekin.

Escarra urtegia agertzen denean bideak horizontalean aurrera egiten du. Heldu baino lehen Pazino mendileporako bidegurutzea (1600 m). Bi bideak utziz, mendebalderantz muino bat gainditu genuen eta Escarra urtegiaren gainean dagoen belarrezko kotara (1829 m) iritsi ginen. Hurbil dagoen Tosquera mendilepoan (1816 m) Punta de Pazinotik (1965 m) datorren kordalarekin lotu ginen. Bertan hasi genuen gando-zeharkaldia beti mendebalderantz. Lehen Puntas de la Tosqueran (1946 m) (2.15h) utzi gintuen belarrezko aldapa igo genuen.

Hurrengo sakonunetik (1894 m) beste belarrezko kota bat (1927 m) gainditu genuen Punta Condiana (2239 m) ( 3.00h) heltzen uzten duen igoera aldapatsua baino lehen. Kontrako gandorra malkartsua da, sahiestu genuen hegoaldeko gandorratik pixka bat jaitsiz, gero IM diagonalean, Hurrengo bretxara heldu arte (2214 m). Punta Sorpenara (2249 m) harri deslaiazko aldapatik berehala iristen da.  Kordaletik jarraituz, beste sakonune batetik (2209 m) Pico de Tres Hombres (2276 m) (3.45h) igotzen da, bertan gandor-zeharkaldia amaitzen da. Tontor honetatik iparralderantz Midi d`Ossu, Sierra de Ferraturas, Arriel, Palas, Balaitous, Picos del Infierno y Pico de las Argualas. Hegoalderantz Gallego Ibaiak Sierra de Tendenera  Sierra de la Partacua-tik bereizten du. Sierra de Partacua Pico Escarra, Pico Anayet eta Col de Portalet-en bidez luzatzen da.

Aurreko mendilepora itzuli ginen (2209 m), Condina Iturria sortzen den zirku txikiatik hegoalderantz zuzendu ginen. Eskuineko aldetik errekaren bidea jarraitu genuen (H). Escarra amildegiaren hondorantz urak erortzen direnean eskuinagora desbideratu ginen, belarrezko pala aldapatsuak jaitsi ginen arana zeharkatzen duen pista arte (1700 m). Aurrean genuen artzain-etxola bi ohatzeekin eta bi lastaira apurtuekin. Pista jarraitu genuen (E) beherako noranzkoan, Escarra urtegiaren adatsan kokatuta dagoen  abere-pabiloira ailegatzean aldameneko zubiaren gainetik (1630 m) ibaia zeharkatu genuen. Hegoalderantz jira egiten duen pistan iraun eta erreka igarotzen uzten duen pasagunea ez ikusi eginez, Gorgol amildegitik igo ginen Tramacastilla urtegi arte (1690 m) (5.15 h). Bitan adarkatzen duen pista utziz, presatzen den ibon eskuinaldeko ertzetik ibili genuen. Presara alegatzean, behean ingurua zingiratsua denez,  medilepo batera (1806 m)  zuzentzen den belarrezko aldapa (IE) igo baino lehen inguraketa txiki bat eman genuen. Orain, Tarmañones mendilepoa bilatu beharrean (IE) eskuinera desbideratu ginen (HHE). Larreetatik aurrera egiten duen bidezidor batek, ondo seinalatuta, azken gandorrara eraman gintuen (IE) dagoeneko oso hurbil Punta de Tarmañones edo Pimendalluelo-tik (1966 m) (6,15h). Belarrezko tontor honek Tena arana inguratzen duten mendilerroetako eta kordaletako bista bikainak eskaintzen duitu, baita Vignemal-ekoak ere.

Punta de la Cochatara begiratuz jaitzi ginen  iparraldeko belarrezko pala aldapatsutik, behin Tarmañones mendilepoan (1754 m) Tallata amildegitik jaisten den bidezidorra hartu genuen mendi-hegalean zehar ibiltzen den beste pista bat aurkitu arte. Jaisten jarraitu genuen (EIE) El Saldoren kontrahormatik basoan zehar. Escarra ibaiaren ondoan doan beste pista bat hartu genuen errepidera heldu baino lehen Escarrillatik oso hurbil.

Luis.